sobota

W Grabiu





Przyznaję, że dotąd wpadałam na cmentarze wojenne w pośpiechu. Tym razem było inaczej. Czy uczyniło tę zmianę, malownicze położenie cmentarza, czy powoli zaczynająca się wokół kolorowa jesień. Nie wiem.  Słonko po dwóch deszczowych dniach wyjrzało zza chmur. Wiał lekki wiatr. Wokół cisza jak makiem zasiał. My i oni.
Tego dnia dwa wojenne cmentarze zapadły mi w pamięć. Ale Długie, bo o nim mowa, pokaże kiedy indziej.



W Grabiu znajdują się dwa cmentarze z I wojny światowej. Cmentarz nr 4 zaprojektowany został przez – słowackiego architekta - Duszana Jurkovicza. Jest  jednym z najciekawszych  jego koncepcji.



 

Wierni przysiędze, wierni miłości do ojczyzny
Rozżarzeni gniewem
Staliśmy się bojownikami i zwycięzcami

Zatrzymajcie się
Może wśród nas jest ten
Którego kochaliście?




..."Zwłoki żołnierzy przenoszono z mogił rozsianych po polach i lasach na cmentarze, aby tam roztoczyć nad nimi skuteczną opiekę. Jednak już od zakończenia I wojny światowej obiekty te pozbawione były instytucjonalnej opieki. Jeszcze w latach międzywojennych odwiedzały je licznie rodziny poległych z Austrii, Niemiec, Węgier, Czechosłowacji; dziś zdarza się to bardzo rzadko. II wojna światowa osłabiła pamięć o pierwszej, przyniosła nowe groby, bliższe uczuciom miejscowej ludności. Wysiedlenia łemkowskiej ludności Beskidu Niskiego w latach 1945-47 przyspieszyły zacieranie pamięci, spowodowały też naturalne rozprzestrzenienie się lasów. Wyżej położone cmentarze, dawniej widoczne z daleka, dziś są skryte w młodnikach i zaroślach i stały się wręcz trudne do odszukania, jak np. cmentarz nr 50 na Wysocie. Na wszystkich cmentarzach bujna roślinność rozsadza nawet kamienne i betonowe mury i obramienia grobów. W najgorszym stanie są obiekty wykonane z drewna, a więc przede wszystkim piękne konstrukcje Dušana Jurkoviča w Okręgu I. Także trwalsze budowie zdążyły już zniszczeć, Zdarza się, że ludność profanuje cmentarze, aby zyskać materiały budowlane. Wiele krzyży i tabliczek padło ofiarą wandali. W lipcu 1985 r. spaliła się (zapewne przez czyjąś bezmyślność) bodaj najbardziej efektowna konstrukcja – 25-metrowa kaplica projektu Dušana Jurkoviča górująca nad cmentarzem nr 123 na wzgórzu Pustki. Stosunkowo dobrze zachowały się kwatery wojskowe zlokalizowane w obrębie cmentarzy cywilnych, choć i tam są przykłady całkowitego zniszczenia: w Tarnowie-Krzyżu, Nowym Sączu, Jaśle, Krakowie. Niektóre z nich – miejsce spoczynku żołnierzy wyznania mojżeszowego – podzieliły los kirkutów (Bobowa, Gorlice), inne – los wysiedlonych wsi (Radocyna, Lipna, Czarne, Długie)"    – czytaj dalej ...


48 komentarzy:

  1. jak malowniczo, nie przepadam za współczesnymi cmentarzami, ale te u Ciebie mają klimat...drugie zdjęcie - świetna perspektywa

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Nie wiem Jo:) co masz na myśli pisząc o współczesności? Ale chyba rozumiem ...
      pozdrawiam Cię serdecznie

      Usuń
  2. Wcale się nie dziwie, te krzyże robią wrażenie.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Odizolowane od okolicy i związanej z nią historii już nie budziłyby tylu emocji. Prawda?

      Usuń
  3. niesamowite i piękne miejsce

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. o tak, Izka. Kiedyś chciałabym zobaczyć to miejsce i okolice zimą :)
      (zresztą jak i Twoje morze)

      Usuń
  4. Anonimowy9:44 AM

    Przepiękne kadry! Znam to miejsce i widziałem dziesiątki zdjęć stamtąd. Te powyżej plasują się bardzo wysoko. W ogóle Twoje prace zaczynają przerastać ramy zwykłego, amatorskiego klikania. Tak to odbieram. Może nie jestem obiektywny :)
    pozdrawiam bardzo gorąco
    Jan

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ano nie jesteś:) Ale to bardzo miłe.Dziękuję !

      Usuń
  5. Miejsce robi wrażenie. Tak jak i Twoje zdjęcia - znakomite! Pozdrawiam serdecznie :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Piękna pogoda do wędrowania powoli znika. Szkoda. Trzeba znów uzbroić się w cierpliwość. Choć do zimy :)

      Usuń
  6. Przy pierwszym sama zatrzymałam sie na dłużej więc wcale wam sie nie dziwie.Nr 5...jakby drzewo otulało mogiły

    OdpowiedzUsuń
  7. Niektóre z cmentarzy znam, ale dziwi mnie, że w tym wykazie nie ma cmentarza ze Skrzydlnej, jest obok szkoły... drewniane krzyże..hm

    Piękne fotografie i nakręciłaś mnie, połaziłabym

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Na cmentarzu parafialnym przy starym kościele znaleźć można mogiły zastrzelonych ofiar pacyfikacji pod Śnieżnicą oraz groby zmarłych wysiedleńców z Warszawy - tyle doczytałam w Wikipedii (ale wiarygodność źródła ma marną reputację). Spis dotyczy cmentarzy wojennych. Pewnie dlatego. Ale trzeba by doczytać szczegółowiej. Słabo znam temat. Może Ktoś napisze więcej?

      Zawsze możemy teleportować się w Beskid :)

      Usuń
    2. Stary kościół to z innej strony wsi jest. Jak tam będę, to się przyjrzę uważniej...

      Usuń
  8. Niesamowite zdjęcia!
    Pozdrawiam gorąco :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. :) Dawno Cię nie było Aniu - mam nadzieję, że wszystko w porządku") !

      Usuń
  9. Very beautiful impressive photos. Old cemeteries are always beautiful and peaceful :-)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. It is truth. Everywhere cemeteries are the same. We feel just the same :)
      pozdrawiam

      Usuń
  10. Anonimowy9:51 AM

    Iwonko, zgadzam się z Jankiem. Powinnaś postarać się w końcu o lepsze spojrzenie na Siebie i Swoje prace.
    Kadry bardzo dobre. Ale mam zaległości na blogu /:D
    uściski
    Anna

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Muszę zapisać się zatem na jakąś psychoterapię czy coś w tym stylu :)
      Jakieś sugestie?
      ;-D

      Usuń
  11. Tyle miejsc ciągle woła o ocalenie od zapomnienia... Dziękuję :*

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Woła ... o tak. Niestety. Głuchych nie brakuje. Choć znajdują zgoła inne wytłumaczenie niż owa ułomność ....

      Usuń
  12. zdjęcia całkiem nastrojowe. zwłaszcza to bezgłębne ostrościowo.

    byłem nawet w tym Grabie. ale to było w czasach, gdy był końcem świata. no, jeszcze Ożenna. potem kraniec - i mapy i lądu.
    teraz to epicentrum zlanej Europy.

    cmentarza nie widziałem. teraz bym sobie nie odmówił tej rozkoszy. tylko, że trzeba by wybierać - tyle tam tego dobra. natłukli się chłopaki tysiącami. na dodatek śmiech pusty ogarnia na ich grobach, bo przegrali wszyscy. i ci co zginęli, i państwa które wysłały ich na te idiotyczny treking. nie lepiej było zostać w domu? biedni frajerzy.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. zacytuję
      "Zamiast obłudnie oburzać się na wojnę, trzeba starać zrozumieć się jej istotę. Ma ona w sobie jakąś perwersyjną moc fascynacji. Właśnie dlatego, że na wojnie się ginie, człowiek czuje, że żyje".
      - dały mi te słowa ostatnio sporo do pomyślenia. I myślę dalej ....

      co do bycia w Grabiu czy Grabie - zdania są podzielone:) epicentrowania Europy nie wyczuwa się zbytnio. Na szczęście.

      Usuń
    2. obłudnie? z czego to cytat, z "Mein Kampf"?
      potrafię wyobrazić sobie, iż można poczuć, że się żyje także w innych okolicznościach (zwłaszcza, gdy człowiek przypomni sobie, że umiera się nie tylko w wyniku wojny), niż wsród latającego mięsa.
      ale być może się mylę. nie zaznałem tego, a może to w istocie największa rozkosz.

      epicentrowania może się i nie wyczuwa, ale wrażenie musi teraz jednak być inne, niż to dawne poczucie osiągnięcia kresu wszechrzeczy.

      no i: ;-)

      Usuń
    3. Zacytowałam, bo mnie zadziwił taki pomyślunek. Zwłaszcza, że autorem jest - kobieta ! Nie żeby płeć miała tu znaczące znaczenie. Znaczące znaczenie ma dla mnie fakt starań, zrozumienia czegoś, czego zrozumieć się nie da.
      Co do epicentrowania nie mam porównania. Niestety. A może i dobrze?
      :)

      Usuń
    4. aaaa. kobieta...

      :-D

      Usuń
  13. refleksyjne miejsce, piękne kadry - na pierwszy nie mogę się napatrzeć
    pozdrawiam!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jesień sprzyja refleksjom - to chyba naturalne jest? Sama nie wiem do końca:)

      Usuń
  14. Zawsze jestem bardzo zainteresowany w grobach wojennych. Mam też w Holandii, ale także w adere krajach. Pokazujesz gospodarzem zobaczyć szereg grobów wojennych z 1. wojny światowej. Czytałem, że ciała zostały rozłożone na dwóch cmentarzach i lasów.
    Muszę powiedzieć, że byłem pod wrażeniem tego, co czytałem do Ciebie prawidłowo. Są też groby, które są porośnięte krzakami i niektóre nie można znaleźć.

    Twoje zdjęcia znaleźć naprawdę bardzo ładne i ja również, wspaniały blog do czytania. I dziękuję, że chciałeś zobaczyć i przeczytać nam to.

    Z poważaniem, Helma

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Helmo - nie przestajesz mnie wzruszać:)
      ściskam mocno! !!!

      Usuń
  15. Dobre miejsce do zadumy. Cmentarz rzeczywiście malowniczo położony.
    Moja koleżanka pisała pracę o cmentarzach w Beskidzie Niskim i kiedyś odbyłyśmy podróż w tamte tereny odwiedzając głównie cmentarze. I też była to taka jesienna pora.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Wiesz, bardzo chętnie zapoznałabym się z pracą Twojej koleżanki. Może da się coś zrobić ? :)))

      Usuń
  16. Bardzo lubie spacery po cmentarzach...Naprawde...Bardzo ladne te krzyze a polozenie cmentarza dodatkowo nastraja do zadumy...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Mnie nie musisz przekonywać. Mam tak samo. Lubię. Do końca nie wiem dlaczego. Ale czy zawsze powód jest ważny?:)

      Usuń
  17. Miejsce robi wrażenie. Stare cmentarze rzeczywiście mają niepowtarzalny klimat i nie mają porównania ze współczesnością. Pozdrawiam :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak. Współczesna architektura cmentarna - jeśli można takową w ogóle znaleźć - jest okropna. Bez zamysłu i przesłania ...

      Usuń
  18. miejsce zadumy, bardzo klimatyczne, ładnie pokazane:)

    OdpowiedzUsuń
  19. jestem pod wrażeniem!
    gratuluje i zazdroszczę zdjęć

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. tak wyszło. Mam nadzieję, że następne Wspólne plany wypalą !!!

      Usuń
  20. Pięknie, jak zwykle. Te daszki są zniewalające wprost.
    (Tylko już nie powiększaj zdjęć bo mi się na monitorze nie zmieszczą ;)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. jakże mi miło, że odezwałaś się!
      (obiecuję, że już nie)
      ściskam mocno - co by nie udusić:)

      Usuń
  21. Miejsce robi wrażenie...

    OdpowiedzUsuń
  22. Very beautiful photo's Iwona. The landscapes are so nice. A good place to have a cemetery. Very respectful! xx

    OdpowiedzUsuń

Komentarze zawsze czytam uważnie i z ogromną przyjemnością.Dziękuję za każdy !